Τρία χρόνια διαδικτυακής γραφής: ο αντικειμενικός σκοπός ενός γραφιά
Σεπτέμβριος 2016 – Σεπτέμβριος 2019. Τρία χρόνια διαδικτυακής γραφής. Τρία χρόνια καθημερινής περιήγησης στο διαδίκτυο, περιπετειώδους διείσδυσης στα άδυτα αμέτρητων διαφορετικών ψυχών, αλλά και άγριας συναναστροφής με την αλλόκοτη φάρα των ηλεκτρονικών κειμενογράφων. Φέτος λοιπόν, στο τρίτο ετήσιο απολογιστικό κείμενό μου για τη γραφή, επέλεξα να μην αναλωθώ σε ευχαριστίες, μνημονεύσεις και αφιερώσεις, αλλά να σας παρουσιάσω μέσα από τα δικά μου μάτια τι ακριβώς είναι, τι δεν είναι ο διαδικτυακός γραφιάς· και να αποσαφηνίσουμε παρέα το φαινόμενο αυτής της νέας τάσης.
Το φαινόμενο του διαδικτυακού γραφιά
Μέσα από τη διαρκή και την ολοένα και διεισδυτικότερη ενασχόληση μας με το διαδίκτυο, ερχόμαστε συνεχώς αντιμέτωποι με επίδοξους ποιητές, αρθρογράφους, συγγραφείς, δημοσιογράφους και πολλών άλλων ειδών γραφιάδες, που αυτοχρίζονται επαγγελματίες με την ελπίδα να τους αναγνωρίσει κανείς τέτοιες ιδιότητες, ώστε να καταφέρουν οι ίδιοι να πείσουν τους εαυτούς τους για αυτές σε δεύτερο χρόνο.
Ωστόσο, κάποιος ο οποίος ξέρει τι είναι, τι κάνει και τι πρεσβεύει, δεν έχει την ανάγκη της επαλήθευσης μέσα από ξένα μάτια και δε χρειάζεται να δηλώσει κάτι που ενδεχομένως δε θα υπάρξει ποτέ ώστε να αντλήσει “δόξα” και σιγουριά από αυτό. Εγώ λοιπόν που κατάφερα να αποβάλω από νωρίς τέτοια σύνδρομα και επέλεξα να αφιερωθώ στο μόνο πράγμα που με λυτρώνει και με απελευθερώνει πλέον, στη μοναδική δραστηριότητα που συνεχίζει να μου παρέχει το προνόμιο του να ονειρεύομαι και να ελπίζω σε έναν καλύτερο κόσμο· μέσα από την προσωπική μου επαφή με τον ηλεκτρονικό μικρόκοσμο της γραφής, θα κάνω μια προσπάθεια να διαλύσω έναν έναν αυτούς τους μύθους και να απλοποιήσω όσο γίνεται τη δραστηριότητα του δικού μου συναφιού.
Ποιητής, συγγραφέας, δημοσιογράφος ή κάτι άλλο;
Ο συνηθέστερος χαρακτηρισμός με τον οποίο αναφέρεται κανείς στους γραφιάδες του διαδικτύου είναι “ποιητής”. Εμπεριέχει όλη εκείνη την επιτηδευμένη αοριστία με την οποία γράφουν οι εν λόγω συντάκτες, καθώς και τη γραφική αλαζονεία, την αυταρέσκεια και την έπαρση που διακρίνονται σε ανθρώπους που έχουν την τάση να μεγαλοπιάνονται και να αυτοβαφτίζονται στοχαστές. Παρ’ όλα αυτά, η ποίηση είναι μια κωδικοποιημένη διάλεκτος που ομιλείται από λίγους και απευθύνεται σε λίγους. Εμπεριέχει συμβολισμούς, συγκριμένες γλωσσικές ιδιομορφίες και ιστορία εκατονταετιών που δε γνωρίζει κανείς από όσους πλασάρουν υποκατάστατα τέχνης ως ποιήματα με το πρόσχημα της ασάφειας ή της ομοιοκαταληξίας. Ένα ποίημα έχει πάντα ένα μήνυμα να περάσει ανεξάρτητα από το ποιος μπορεί ή όχι να το διακρίνει. Όποιος θέλει να δηλώνει επαρκής γνώστης της ποίησης, θα πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνει ότι όλα εκείνα τα γραπτά που δημοσιεύονται σωρηδόν στο διαδίκτυο και που αποτελούμενα από 15 μέχρι και 25 διαφορετικές λέξεις τις αναμοχλεύουν και τις αναπαράγουν με την ελπίδα πως θα προβληματίσουν και θα προκαλέσουν εντύπωση, δεν έχουν την παραμικρή σχέση με την ποίηση όπως και οι δημιουργοί τους. Ακόμα και η σύγχρονη ποίηση προϋποθέτει συνεχή έρευνα, διαρκή ενασχόληση και βαθιά εντρύφηση στην ιστορία της. Αν είναι εύκολο; Φυσικά και όχι. Αν ήταν θα ήμασταν όλοι ποιητές. Ωστόσο, όπως είπε και ο αείμνηστος Καθηγητής Δημήτρης Λιαντίνης: “Σήμερα όλοι είμαστε ποιητές αλλά ποίηση δεν υπάρχει.”
Ομοίως, ένας διαδικτυακός αρθρογράφος δεν είναι απαραίτητα και συγγραφέας. Αν κάνουμε μια ετυμολογική ανάλυση και πάλι στη λέξη θα διαπιστώσουμε ότι αυτή αναφέρεται σε ανθρώπους με δικά τους συγγράμματα. Ωστόσο, επειδή πολλοί από τους διαδικτυακούς γραφιάδες έχουν ήδη δικές τους εκδόσεις κι επειδή είμαι πια απαλλαγμένος από την ψευδαίσθηση ότι η έκδοση ενός βιβλίου -ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή- αποτελεί ένα δύσκολο και αξιοκρατικό εγχείρημα, αρκούμαι στο να αποκαλώ έτσι εκείνους που έχουν να παραθέσουν έντυπα το έργο τους στο βιογραφικό τους, χωρίς όμως να τους θεωρώ από οποιαδήποτε άποψη ανώτερους από έναν απλό χομπίστα. Με την ίδια λογική θα διαχωρίσω το γραφιά από το δημοσιογράφο αποδίδοντάς τη διαφορά στο βήμα, τη θεματολογία και την επαγγελματική ή μη φύση της δραστηριότητας του καθενός τους.
Γιατί γραφιάς;
Για τους Bloggers λοιπόν (δεν υπάρχει αντίστοιχη Ελληνική λέξη που να αναφέρεται στον κάτοχο ιστοτόπου) υπάρχει μια συγκεκριμένη ορολογία που προκύπτει από την ηλεκτρονική βάση δεδομένων στην οποία καταχωρούνται οι δημιουργίες τους. Η συγκεκριμένη στήλη φέρει τον τίτλο “άρθρα” με αποτέλεσμα να αποκαλούμε συχνά τους ηλεκτρονικούς συντάκτες αρθρογράφους. Ωστόσο, επειδή ο ορισμός του αρθρογράφου είναι επίσης πολύ συγκεκριμένος, θα χρεώσουμε τις ιστορικές αναφορές, τις ερωτικές εξομολογήσεις, τα ψυχογραφήματα, τα αφιερώματα, τα ερασιτεχνικά άρθρα και οποιουδήποτε άλλου είδους κείμενα συναντάμε καθημερινά διάσπαρτα στο διαδίκτυο στους “γραφιάδες”, αφού από μόνος του ο όρος εμπεριέχει και περικλείει κάθε έννοια και είδος της διαδικτυακής και όχι μόνο γραφής.
Τα στοιχεία ενός καλού γραφιά
Ένας γραφιάς πρέπει να συγκεντρώνει σε πρώτο χρόνο και σε έναν επαρκή βαθμό όσα περισσότερα στοιχεία της δημιουργικής γραφής είναι δυνατό. Πρέπει να έχει την τάση να διευρύνει τις γνώσεις του στο βαθμό που την έχει ο συγγραφέας, οφείλει να οξύνει διαρκώς τη στοχαστική του ικανότητα όπως ένας ποιητής, να καλλιεργεί την καλλιγραφία και το ανήσυχο πνεύμα ενός δημοσιογράφου και να αριθμεί ένα σωρό άλλα στοιχεία που συγκεντρώνουν όλων των ειδών οι αναγνωρισμένοι γραφιάδες στο ενεργητικό τους. Είναι αναγκαίο να διαπιστώσει και να ενισχύει τα δυνατά του χαρακτηριστικά και να ανοίξει τους ορίζοντες του σε είδη γραφής με τα οποία δεν είχε σκοπό να ασχοληθεί ποτέ άλλοτε. Οφείλει να μορφώνεται και να εξελίσσεται από αυτήν του τη δραστηριότητα καθημερινά και να εντρυφεί στον κόσμο του βιβλίου γενικότερα. Να δουλεύει ακατάπαυστα και προσηλωμένα και εξελίσσοντας την πένα να καλλιεργεί και το πνεύμα του.
Θα πρέπει να είναι σε θέση να διαχωρίσει το τι πουλάει από το τι είναι ποιοτικό. Σε έναν τόσο μεγάλο μικρόκοσμο και στις συνηθέστερες εφαρμογές που επί το πλείστον οι χρήστες μπαίνουν για να χαλαρώσουν και όχι για να μορφωθούν, να ενημερωθούν ή να παιδευτούν, η θεματολογία που κυριαρχεί είναι πολύ μικρή, φτωχή, απλοϊκή και συγκεκριμένη. Τη μεγαλύτερη απήχηση τη συγκεντρώνουν γραπτά που είναι απλογραμμένα (ως και κακογραμμένα), τα οποία όμως βοηθούν την πολεμική διάθεση που εκ των πραγμάτων επικρατεί στην ατμόσφαιρα να εκτονωθεί. Ενδεικτικότερα είναι κείμενα που βρίζουν, δογματίζουν, διχάζουν και προκαλούν. Ασήμαντες, ανορθόγραφες και ανερμάτιστες αισθηματολογίες γραμμένες ξανά και ξανά από τα ίδια χέρια και διθυραμβικές φιλοσοφίες ανθρώπων που γράφοντας τες εισπνέουν έπαρση και εκπνέουν άγνοια και εμμονή. Αλαζονικές προσεγγίσεις που ορίζουν ευθαρσώς τα σωστά και τα λάθος χαρακτηριστικά του άνδρα παλαιάς κοπής και της ανεξάρτητης ψυχοδυναμικής γυναίκας, και κριτικές επί παντός επιστητού βουτηγμένες στην επιπολαιότητα και στην ημιμάθεια.
Ο αντικειμενικός σκοπός του γραφιά
Στην αχανή βάση δεδομένων του διαδικτύου που οτιδήποτε δημοσιεύεται αξιολογείται, εκτιμάται ή απορρίπτεται από τους αριθμούς (Likes, Shares), ο αντικειμενικός σκοπός ενός γραφιά που σέβεται αυτό που κάνει, έχει επίγνωση του χώρου που δραστηριοποιείται και του αναγνωστικού κοινού που τον αξιολογεί, κι έχει τη δημιουργική φιλοδοξία να βγει έξω από αυτό, είναι να μην διαφθαρεί. Να “ρουφήξει” τα ερεθίσματα και τις εντυπώσεις που θα τον καταστήσουν πιο αποτελεσματικό, σχετικό με τα ενδιαφέροντα και τις ανησυχίες του αναγνωστικού κοινού, άμεσο και κατανοητό, προσαρμόζοντας τες με τέτοιο τρόπο στη γραφή του ώστε να διευρυνθεί, χωρίς όμως να αλλοιώσει την προσωπική του ταυτότητα και να αποπροσανατολιστεί.
Μέσα από την τριετή επαφή μου με εκατοντάδες ταλαντούχες πένες ήρθα σε επαφή με ανθρώπους που ζήλεψα και θαύμασα από την πρώτη στιγμή. Κάποιους από αυτούς τους γνώρισα προσωπικά και άλλους συνεχίζω να τους παρακολουθώ από μακριά να προχωρούν και να προοδεύουν. Κίνητρο και πρότυπο μου λοιπόν αποτέλεσαν όσοι από αυτούς δουλεύοντας ανεπηρέαστοι από τις διαδικτυακές σειρήνες της ψευδαίσθησης και της ματαιοδοξίας, εξελίχθηκαν χαράσσοντας το δικό τους δρόμο στο χώρο της λογοτεχνίας. Ωστόσο, μάθημα ήσσονος σημασίας πήρα από εξίσου ταλαντούχα χέρια που παγιδεύτηκαν στις ανάγκες της άδοξης και εφήμερης αποδοχής και ξέμειναν να αναλώνονται αναμασώντας το υλικό τους ξανά και ξανά. Δε θα κάνω αναφορά σε αμαθείς κακογράφους που στην προσπάθειά τους να αντλήσουν λίγη προσοχή περιορίστηκαν στο να εξωτερικεύσουν την εμπάθεια και τα απωθημένα τους συναισθήματα λαϊκίζοντας δίχως αύριο, εκείνους τους απέβαλε το ίδιο το σύστημα που θα τους κρατήσει για πάντα φυλακισμένους εντός του.
Τέλος, το κύριο εμπόδιο που καλείται να υπερβεί ένας επίδοξος λογοτέχνης είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Οφείλει να αποβάλει το σύνδρομο της επιφανειακής επιτυχίας και να εστιάσει στο να εξελιχθεί κοιτώντας την ουσία και όχι τους αριθμούς. Να μην αναλώνεται σε δημόσιες σχέσεις και επιδερμικές συναναστροφές αλλά να διατίθεται επιλεκτικά και σε βάθος δημιουργώντας δεσμούς βασισμένους στην αμοιβαία εκτίμηση και την εγκυρότητα όσων γράφει και διαβάζει. Να εκτιμά και να εμπιστεύεται το έργο του σε βαθμό που να το επιβάλει στο κοινό του αντί να το προσαρμόζει στις ανάγκες της εμπορικότητας και της ζήτησης. Πρέπει να απαλλαγεί από την ανάγκη του να είναι αρεστός και να αναπτυχθεί μέσα από την επαφή του με τον κόσμο χωρίς όμως να παρασυρθεί και να αλλοιωθεί. Γιατί το διαδίκτυο δεν είναι η γη της επαγγελίας για έναν ανερχόμενο συγγραφέα, αλλά το χάραγμα και η εκκίνηση της διαδρομής του. Είναι το κίνητρο και όχι ο αυτοσκοπός του. Είναι η απαρχή του και όχι ο προορισμός του.
Χατζηκυριάκου Παντελής
Ονομάζομαι Χατζηκυριάκου Παντελής και είμαι από τη Θεσσαλονίκη. Αν και λογιστής στο επάγγελμα, η σχέση μου με τους αριθμούς παρέμεινε τυπική.
Στα 29 μου χρόνια, κοιτάζοντας πίσω μου με θυμάμαι από μικρό να αποτυπώνω τις σκέψεις και τις ανησυχίες μου δεξιά κι αριστερά. Άλλες φορές σε ένα παγκάκι σε κάποια από τις παιδικές γειτονιές της δεκαετίας του 90’, αργότερα στο περιθώριο των σχολικών μου βιβλίων, στη συνέχεια σε κάποιο αμφιθέατρο της σχολής μου κι έπειτα σε ένα τεφτέρι που με συντρόφευε καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας μου.
Λάθος επιλογές έκανα και θα κάνω πολλές ακόμη. Όλες τους όμως τις έκανα σε συνάρτηση με τον αθλητισμό και τη γραφή. Αυτά ήταν το οξυγόνο μου. Η εκτόνωση του σώματος και του πνεύματος μου. Οι μόνες σταθερές αξίες σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο που μου θύμιζαν ποιος είμαι και τι θέλω.
Μέσα από αυτήν εδώ τη στήλη, θα πορευτούμε παρέα με αναλύσεις απόψεων, προσωπικές ανησυχίες, εξορμήσεις στην επικαιρότητα και καταθέσεις ψυχής.
Κυρίες και κύριοι, καλό μας ταξίδι!
