Η μαγεία της στιγμής
Ι: Σε ένα ντουλάπι στο σπίτι, έχουμε φυλαγμένα όλα τα άλμπουμ με τις φωτογραφίες μας. Εκεί βρίσκεται στην ουσία ολόκληρη η ζωή μας τυπωμένη σε χαρτί. Για την ακρίβεια εκεί βρίσκεται όλη η ζωή μας πριν την εμφάνιση της ψηφιακής φωτογραφίας. Τώρα πια σπάνια τυπώνουμε τις εικόνες μας.
Δεν υπάρχει λόγος. Η τεχνολογία έκανε το θαύμα της. Δεν έχουμε ανάγκη ούτε τις φωτογραφικές μας μηχανές. Έχουμε τα κινητά μας εμείς. Ελαφριά και έξυπνα. Αν δε μας αρέσει η πόζα ή η φάτσα μας διαγράφουμε τη φωτογραφία. Δεν υπάρχει περίπτωση να μας δει κάποιος με κλειστά ή μισάνοιχτα μάτια. Μπορεί όμως να μας θαυμάσει με λάγνα βλέμματα και με χείλη πάπιας και γενικά με ό,τι έχει την τάση να επικρατεί τη συγκεκριμένη στιγμή στη μόδα. Όσο και να ψάξεις ρυτίδα δε θα βρεις, καλά να είναι το «retouche» το οποίο πλέον μπορούμε να χαιρόμαστε και εμείς που δεν είμαστε διάσημες προσωπικότητες. Πάει και αυτό.
Τις φωτογραφίες μας τις ανεβάζουμε τώρα στα κοινωνικά δίκτυα. Εμείς στις διακοπές, εμείς στο γραφείο, εμείς για καφέ, για φαγητό, για ποτάκι με φίλους και πάει λέγοντας. Να μην ξεχάσω και τη φωτογραφία τύπου: «Καλημέρα και από μένα». Μετά έρχεται το μέτρημα. Πόσα «like» καταφέραμε να μαζέψουμε σήμερα και πόσες καρδούλες; Έκανε κανείς ρε παιδιά ένα «wow», ή τσάμπα φόρεσα το ντεκολτέ πρωί πρωί;
Μου λείπει η φωτογραφία στο χαρτί. Αυτή που έδειχνα όπως ήμουν στα αλήθεια, χωρίς καμουφλαρίσματα και φίλτρα. Αυτή η φωτογραφία που περίμενα πώς και πώς, να περάσω από το φωτογραφείο να την πάρω, να την αγγίξω, να την μοιραστώ με αυτούς που αγαπώ. Μου λείπει η ζωή μου που δεν τυπώνεται πια στο χαρτί. Μου λείπει η αλήθεια μου, γενικότερα.
Λ: Οι εποχές αλλάζουν. Από τα αγάλματα και τις τοιχογραφίες, περάσαμε στους πίνακες ζωγραφικής και από κει στη φωτογραφία, η οποία και αυτή με τη σειρά της από τα φιλμ και το χαρτί έκανε τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή. Ούτε η τέχνη της γλυπτικής σταμάτησε να υπάρχει, ούτε αυτή της ζωγραφικής και της φωτογραφίας. Απλά παραμένουν για τους λίγους παθιασμένους καλλιτέχνες ή εραστές. Οι υπόλοιποι προχωρούμε με την τεχνολογία. Στην ουσία όμως όλοι επιδιώκουμε συνειδητά ή ασυνείδητα να πετύχουμε τον ίδιο σκοπό.
Θα αναρωτηθεί κάποιος και δικαίως, ποιος είναι αυτός ο κοινός σκοπός. Τι κοινό έχουν οι αυτοφωτογραφίες (απεχθάνομαι τη χρήση του όρου selfies), με τη φωτογράφιση ενός ηλιοβασιλέματος, ενός τοπίου, μιας σκηνής στο δρόμο, μιας αυθόρμητης φωτογραφίας; Τι κοινό έχουν τα φίλτρα, οι επεξεργασίες και τα αλλά τεχνολογικά βοηθήματα με την ασπρόμαυρη λήψη μιας τυχαίας σκηνής που έγινε μια και έξω; Τα φαινομενικά ασύνδετα έχουν πάντα μια υπόγεια σύνδεση. Στην περίπτωσή μας, όλοι προσπαθούμε να συλλάβουμε τη μαγεία της στιγμής και να ξεγελάσουμε για μια στιγμή τον μπαμπέση το χάρο.
Πώς νικιέται ο θάνατος; Με τη διατήρηση της μνήμης. Απλά για τον κάθε άνθρωπο, αυτή έχει διαφορετικές προσλαμβάνουσες. Για άλλους, είναι καθαρά η εγωιστική επιβεβαίωση της ομορφιάς τους και για άλλους είναι η τυχαία σύλληψη της ομορφιάς σε δρόμους, τοπία, βλέμματα. Σε κάθε περίπτωση, όλοι κυνηγάμε το ίδιο πράγμα. Την αποθέωση της ομορφιάς, το χνάρι μας που θα μείνει για πάντα χαραγμένο στο χωροχρόνο. Την ψευδαίσθηση ότι η ομορφιά δε σβήνει, η μαγεία δε χάνεται, η ζωή είναι πάντα παρούσα.
Ένας από τους σημαντικότερους φωτογράφους του 20ου αιώνα, ο Γάλλος Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν, έδωσε έναν εξαιρετικό ορισμό για τη φωτογραφία. «Από όλα τα μέσα έκφρασης, η φωτογραφία είναι το μόνο που ακινητοποιεί μια συγκεκριμένη στιγμή στο χρόνο». Κάθε φορά που ψάχνουμε την αλήθεια μας, τη ζωή μας, αυτούς που χάσαμε στην πορεία, μια φωτογραφία αρκεί να μας φέρει για παρέα τη μνήμη. Είναι μια καλή συντροφιά για να συνεχίσουμε την πορεία μας στα μονοπάτια της ζωής μας.
Εφημερίδα Αλήθεια, 10.12.19 – Ιωάννα Πιτσιλλή, Λουκάς Αναγνωστόπουλος