Ω καιροί, ω ήθη!
I: Είναι ξημερώματα Κυριακής και πριν καλά καλά ανοίξει το μάτι μου λαμβάνω στο κινητό μου ένα μήνυμα από τη Φρύνη. Στην Κίνα λέει, νοικιάζουν συγγενείς, φίλους και συντρόφους. Τι πάει να πει νοικιάζουν; σκέφτομαι. Κάνω καφέ και παίρνω τη Φρύνη τηλέφωνο. Εκστασιασμένη αρχίζει να μου μιλάει για το σχετικό ρεπορτάζ που παρακολούθησε το βράδυ στις ειδήσεις.
«Πρόκειται για ηθοποιούς που μπορείς να ενοικιάσεις με την ώρα. Ο πελάτης επιλέγει μέσα από μια πλειάδα καλλιτεχνών το άτομο που θα επιθυμούσε να υποδυθεί τη μάνα, τον πατέρα, το παιδί, το φίλο ή το σύντροφό του». Η Φρύνη έχει ενθουσιαστεί με την ιδέα. Αντιθέτως, εγώ την βρίσκω επιεικώς απαίσια.
«Τα πάντα είναι δυνατά», λέει η Φρύνη. «Είναι και αυτοί οι Κινέζοι που έχουν μια κουλτούρα αλλιώτικη, μια διαφορετική προσέγγιση για τη ζωή». «Οι άνθρωποι έχουν αποξενωθεί, Φρύνη. Η μοναξιά θερίζει τον πλανήτη. Το χρήμα πίσω από όλα, πάνω από όλα». «Μα δεν είναι υπέροχο το να μπορείς να νοικιάσεις έναν σύντροφο; Φαντάζομαι του στέλνεις τον ρόλο έτοιμο στο χαρτί. Τι να πει, πως να φερθεί, ποιες κινήσεις να αποφύγει, όλα τα όμορφα που θες να ακούς… Χρυσές δουλειές κάνει η εν λόγω επιχείρηση. Αυτό πάει να πει πως το πράγμα δουλεύει. Μέχρι και οικογένεια ολόκληρη μπορεί κανείς να νοικιάσει, είτε γιατί δεν έφτιαξε ποτέ δική του, είτε γιατί την έχασε πολύ νωρίς». «Αυτό είναι ακόμη πιο τραγικό. Έχω πάνω από δεκαπέντε χρόνια να πω την λέξη “μπαμπά” Φρύνη. Ακόμα και υπήρχε πιθανότητα να βρω κάποιον που να του μοιάζει, να του στείλω τις εκφράσεις που ο μπαμπάς συνήθιζε να λέει, λεπτομέρειες για τις κινήσεις και τις συνήθειές του, αυτός ο κύριος δεν θα ήταν ποτέ ο μπαμπάς. Η φωνή του δεν θα είχε την ίδια χροιά και από το βλέμμα του θα έλειπε η αγάπη. Ίσως θα έπρεπε να δώσουμε βάση στο πως ξεπερνάει κάνεις την απώλεια, στο πως παλεύεις τη μοναξιά, ή αποχαιρετάς με αξιοπρέπεια ένα όνειρο που έμελλε να μην γίνει αληθινό…»
Λ: Ας κάνουμε ένα ταξίδι στον χωροχρόνο. Είμαστε στη Ρώμη, το 63 π.Χ. Ο φιλόδοξος και μηχανορράφος Κατιλίνας συνωμοτεί για να γίνει Ύπατος και να καταλύσει τη Ρωμαϊκή δημοκρατία. Ένας από τους πιο χαρισματικούς πολίτες και ρήτορας υπήρξε ο Κικέρωνας. Όταν μαθαίνει για τη συνωμοσία και τις προσπάθειες του Κατιλίνα, εκφωνεί τους τέσσερις περίφημους λόγους «In Catilinam Orationes» ή ελληνιστί «Κατά Του Καταλίνα». Στον πρώτο λόγο ακούγεται η περίφημη φράση που έμεινε διαχρονική, «O tempora, o mores!». «Ω καιροί, ω ήθη» αναφωνεί ο Κικέρωνας και ήταν η πρώτη φράση που μου ήρθε στο νου μόλις διάβασα για την ενοικίαση συντρόφων.
Η πρώτη ανάγνωση αυτής της είδησης είναι σχετικά εύκολη. Η μοναξιά είναι κυρίαρχο στοιχείο του σύγχρονου ανθρώπου. Μοιάζει να υπάρχει μια αντίστροφη σχέση μεταξύ συσσώρευσης αγαθών και ανθρώπινης επαφής. Γεμίζουμε το σπίτι μας και τις ζωές μας υπολογιστές, τηλεοράσεις, είμαστε χωμένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορούμε να παραγγείλουμε και να κάνουμε το οτιδήποτε ηλεκτρονικά. Σε αυτόν τον καταναλωτικό παραγεμισμένο χώρο, περίσσεψε ο άνθρωπος. Τον πετάξαμε έξω. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπουμε στις σύγχρονες κοινωνίες. Καλωδιωμένοι, μοναχικοί άνθρωποι.
Η δεύτερη ανάγνωση είναι λιγότερο ορατή αλλά εξίσου, αν όχι περισσότερο, αποκαρδιωτική. Ενοικίαση ανθρώπινης συντροφιάς για να μιμηθεί τους ανθρώπους που μας λείπουν. Η ανεκτίμητη μοναδικότητα των γονιών, των συντρόφων, των φίλων μετατρέπεται σε εμπορεύσιμο αντικείμενο. Άσχημη εξέλιξη στ’ αλήθεια. Αρχικά μετατρέπουμε τους ανθρώπους σε αντικείμενα και έπειτα αντί να βιώσουμε και να συμβιβαστούμε με την έννοια της απώλειας, την ευτελίζουμε σε μια πράξη φθηνής ή ακριβούς υποκατάστασης. Ω καιροί, ω ήθη. Δε μου αρέσουν. Δεν είμαι Κικέρωνας αλλά δε θα συναινέσω με τη σιωπή μου στον περαιτέρω εξευτελισμό των ανθρώπινων σχέσεων.
Εφημερίδα Αλήθεια, 1.12.20 – Ιωάννα Πιτσιλλή, Λουκάς Αναγνωστόπουλος
Μικρή ήθελα να γίνω δημοσιογράφος. Κάπου στην πορεία θα χάθηκα φαίνεται. Ίσως, εν μέρει, να φέρει ευθύνη η κυρία Φι που δεν εκτίμησε στο γυμνάσιο το κειμενάκι μου με το λεωφορείο και δεν το άφησε να κάνει ποτέ του έστω μια γύρα. Η αλήθεια είναι πως μου τα τσαλαπάτησε τότε τα φτερά. Δεν βαριέσαι ! Τα έπιασα χρόνια μετά και πήρα με κόκκινες κλωστές να τα μπαλώνω!
Λένε πως τα όνειρα εκδικούνται αν μένουν ανεκπλήρωτα. Ωραία λοιπόν! Θα το πληρώσω το τίμημα… υφαίνοντας ιστορίες με νήματα στα χρώματα του ήλιου. Από το ξημέρωμα μέχρι και τη δύση του.
