Πάνω κάτω τα είδη της εξάρτησης είναι γνωστά (τζόγος, φαγητό, αλκοόλ, τσιγάρο, ναρκωτικά). Δημιουργούνται από κάποιο αίτιο που νομίζουμε πως δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και υποφέροντας ψυχικά. Βασιζόμαστε, ή να πω καλύτερα προσκολλάμε, σε κάτι για να νιώσουμε δυνατοί, ή ότι έτσι λύνεται αυτό που φαντάζει άλυτο. Τι γίνεται στην περίπτωση όμως που κάποιος δε νιώθει αποδεκτός, φοβάται τη μοναξιά και τρέμει στην ιδέα της απόρριψης;
Η εξάρτηση δημιουργείται από έλλειψη φυσιολογικών σχέσεων με πυρήνα την οικογένεια και αργότερα με φίλους. Μην έχοντας πίστη στον εαυτό του, δεν μπορεί να δημιουργήσει μια υγιή, ή έστω μια καλή σχέση με τους γύρω του.
Στη λάθος προσπάθεια να γίνει αποδεκτός, αρχίζει να μην έχει ψυχικές άμυνες. Κατακλύζεται από αρνητισμό, λύπη και ίσως νιώθει ανάξιος ακόμα και για τα πιο απλά πράγματα. Υπερεκτιμά καταστάσεις και πρόσωπα. Η ανάγκη αυτή τον οδηγεί να συντηρεί αρρωστημένες σχέσεις. Σχέσεις εξάρτησης που σε τίποτα δε θυμίζουν το τρίπτυχο: αγάπη-αποδοχή-σεβασμός, αφού ο ίδιος ούτε έχει αποδεχτεί, ούτε αγαπάει και πάνω από όλα δε σέβεται τον εαυτό του.
Αυτά αποζητά να τα γνωρίσει μέσα από την αποδοχή του συντρόφου του. Έχοντας λοιπόν την πεποίθηση πως δεν αξίζει, δεν αγαπιέται, χρησιμοποιεί έλεγχο, γοητεία και δόλο για να κρατήσει το σύντροφό του. Παραμένει σε μια σχέση από την άρνηση μιας ενδεχόμενης μοναξιάς. Επιστρέφει ξανά μετά από χωρισμό παρά τις υποσχέσεις που δίνει στον εαυτό του με την χιλιοειπωμένη ατάκα “τελευταία φορά”. Επιλέγει συνειδητά ένα σύντροφο καταπιεστικό, προσβλητικό και πολλές φορές μη διαθέσιμο, γιατί αυτό πιστεύει πως του αξίζει. Χειριστικές συμπεριφορές, έλεγχος με συνεχή επικοινωνία και μια ανάγκη για συνεχή επιβράβευση και αναγνώριση. Αδυνατεί να πει “όχι” και αλίμονο αν εκφράσει τη γνώμη του. Όταν δε, βρίσκεται σε μια σχέση, αποκόπτεται από παντού και από όλους. Κλεισμένος στον εαυτό του ζώντας ένα εικονικό δράμα ξανά και ξανά. Με εμμονικά σενάρια που είναι όλα εναντίον του και μια λιποψυχία που απλόχερα τη χαρίζει στον εαυτό του.
Εν αντιθέσει με έναν ψυχικά υγιή άνθρωπο που ψάχνει για μια σχέση που θα του συμπληρώνει τη ζωή, το άτομο που λειτουργεί μόνο εξαρτώμενο, ψάχνει για κάτι έξω από τον εαυτό του, κάτι που θα του προσφέρει όλα αυτά που εκείνος νιώθει πως δε διαθέτει. Κατακλύζεται από συνεχείς απορίες που συχνά κρύβουν μηχανορραφίες και απόγνωση του τύπου: “τι θα κάνω να τον/την κρατήσω, τι θα κάνω αν φύγει; ” Ζει μια καθημερινότητα μέσα σε απόγνωση, στρες, άγχος και σε ένα κύκλο που δεν πρόκειται να κλείσει ποτέ, αν δε δουλέψει με τον εαυτό του και γιατί όχι, με βοήθεια από κάποιο ειδικό.
Είναι επίπονη όλη αυτή η συμπεριφορά που επιβάλλει ένα τέτοιο άτομο στον εαυτό του και στη συνέχεια στους ανθρώπους που συναναστρέφεται. Είναι μεγάλος ο δρόμος για να διδαχθεί από τις συνέπειες των πράξεών του. Όταν αντιληφθεί όμως μια ψυχρή σχέση δε θα αφήσει την ψυχή του να πάψει να κρυώνει. Όταν νιώσει τον πόνο από τα αποτελέσματα όλων αυτών των ενεργειών να είναι μεγαλύτερος από τον πόνο που τον οδηγεί να φέρεται έτσι, τότε έχει ήδη κάνει το πρώτο βήμα για την απεξάρτηση του.
Ιωάννα Νικολαντωνάκη
